Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
Tamamlanan Projeler
Bakanlığımız, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) işbirliğinde “Mültecilerin Adalete Erişiminin Kolaylaştırılması Projesi” Eylül 2018 ile Aralık 2019 tarihleri arasında yürütülmüştür. Proje ile Suriyeliler, geçici korunma altındaki diğer kişiler ve ev sahibi toplulukların üyeleri için adli güçlendirme ve adalete erişimin arttırması; toplum güvenliği ve sosyal uyumun güçlendirilmesi; adalet, güvenlik ve insan hakları kurumlarının kapasitelerinin güçlendirilmesi, cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet ile mücadele ederek kadın ve kız çocukları için adalet ve güvenliğin geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Bu amaçlar doğrultusunda belirlenmiş olan Proje bileşenleri kapsamında pilot olarak belirlenen İstanbul, İzmir, Adana, Samsun, Gaziantep ve Konya illerinde ziyaretler gerçekleştirilmiş ve ihtiyaç analizi raporu hazırlanmıştır. Bu raporun akabinde ''Projenin Yargı Alanındaki Aktörler İçin Eğitim Modüllerinin Hazırlanması'' bileşeni doğrultusunda toplam 210 hâkim ve Cumhuriyet Savcısına, 70 avukata ve 165 uzmana eğitim verilmiştir.

Bu eğitimlerde mültecilerin hukuki statüsü, temel insan hakları ve toplumsal uyum gibi role-play içeren dersler yer almakla beraber, adli görüşme odalarının kırılgan grup suç mağdurlarının adli süreçlerde ikincil örselenmelerinin önüne geçilebilmesi açısından etkin kullanımı ve oluşturulmakta olan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerinin tanıtımı yapılmıştır.

Yine farkındalığın arttırılması bileşeni kapsamında suç mağdurlarına yönelik olarak adli süreç ve süreçte sahip oldukları haklar ile belli başlı suç türleri hakkında bilgilerin yer aldığı broşürler hazırlanarak Türkçe, Arapça, Farsça ve İngilizce dillerine çevrilerek dağıtımı yapılmıştır. Ayrıca bu bileşen kapsamında ülkemizde bulunan 840 mülteciye adli süreç ve süreçte sahip oldukları haklar ile kendilerine sunulan hizmetler konusunda bizzat bilgilendirme yapılmıştır.  

 
Yardımcı yargı personelinin yetkinliklerinin geliştirilmesi, yargı hizmetlerinin kalite ve standartlarının artırılması amacıyla Bakanlığımız ile Birleşik Krallık arasında yürütülmekte olan “Yardımcı Yargı Personelinin Etkinliğinin ve Eğitimlerinin Kalitesinin Artırılması Projesi” 18/05/2018 tarihinde başlamıştır.

Söz konusu Proje kapsamında İstanbul, Antalya, İzmir, Samsun ve Ankara illeri pilot uygulama için seçilmiştir.

Projenin 4. Bileşeni, Mağdur Hakları Daire Başkanlığının Stratejik Plandaki hedefleri ile aynı olması sebebiyle Aralık ayında devralınmıştır. Bileşen kapsamında aile, çocuk ve çocuk ağır ceza mahkemelerinde çalışan sosyal çalışmacı, pedagog ve psikologlar tarafından hazırlanan raporların standartlarının belirlenmesi ve sosyal çalışmacı, pedagog ve psikologlar tarafından sunulan hizmetin kalitesinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Bu doğrultuda;
Sistematik darboğazlara dair kanıt temelli veriler toplanması ve 5 pilot adliyede yürütülen saha ziyaretleri ve anketlere göre sistemi geliştirme önerileri ile ayrıntılı bir ihtiyaç değerlendirme çalışması gerçekleştirilecektir.

En iyi uygulamaları görmek için AB ülkelerinden birine düzenlenecek bir çalışma ziyareti düzenlenecektir.

AB ülkelerindeki en iyi uygulamaların tartışılması, Türk sisteminin mevcut darboğazları ve bir yol haritası hazırlanırken nihai raporun hazırlanması için bir çalıştay düzenlenecektir.

Çalışma grubu oluşturulması, (Adalet Bakanlığı temsilcileri, hakimler ve aile içi şiddet ve çocuk savcıları, çocuk mahkemeleri çalışanları, psikologlar, pedagoglar, sosyal çalışmacılar ve akademisyenler), bir taslak teklifle birlikte yasal değişiklik yapılmasını gerektiren alanları belirlemek için toplantılar düzenlenecektir.

Bir sosyal inceleme raporunun kalite standartlarına sahip bir şablon, bir grup uzman tarafından hazırlanacak ve 5 pilot adliyede uygulamaya koyulacaktır.

Aile mahkemelerinde çalışan tüm sosyal hizmetler görevlileri ve adalet uzmanları, çocuk mahkemeleri yeni raporlama şablonu hakkında bilgilendirilecektir.
Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü Mağdur Hakları Daire Başkanlığı ve İngiltere Büyükelçiliği işbirliğinde başlanılan proje kapsamında ‘Suça Sürüklenen Çocuklar İçin Mağdur Hizmetlerinin Etkinliğinin Artırılması’ hedeflenmektedir. İngiltere Büyükelçiliği tarafından fonlanan yaklaşık 150.000 TL bütçeye sahip olan proje suça sürüklenen çocukların adli süreçte yaşadıkları sorunları çocukların gözünden ortaya koymayı amaçlanmaktadır. Projenin zaman periyodu Eylül 2019- Şubat 2020 tarihleri arasındadır.

Mağdur çocuklar kapsamında yer alan suça sürüklenen çocukların, adli süreçte yaşadıkları sorunların tespiti ve adalet hizmetlerinden etkin şekilde yararlanabilmelerinin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik faaliyetler yapılarak adalet hizmetlerini etkili ve aktif kullanımlarına yönelik desteklenmesi hedeflenmektedir. Projeden elde edilecek çıktılar ile, Adli Görüşme Odalarının suça sürüklenen çocuklara yönelik kullanımını arttırmak ve yedi pilot ilde kurulan Adli Destek Müdürlüklerinde suça sürüklenen çocuklara verilecek olan hizmeti şekillendirmek amaçlanmaktadır. Projeyle birlikte suça sürüklenen çocuklara adli süreçte verilecek hizmeti daha iyi tanımlayarak, bu birimlerde sunulması sağlanacaktır.

Bu proje, suça sürüklenen çocukların adli süreçte yaşadıkları sorunların tespit edilmesine, adalete erişimlerinin önündeki engellerin tespiti ile ortadan kaldırılmasına yönelik faaliyetler yapılmasını sağlayarak Yargı Reformu Stratejisi ile Stratejik Plan’da yer alan hedeflerin gerçekleştirilmesi yönelik önemli bir adım teşkil edecektir.

Proje kapsamında; suça sürüklenen çocukların adli süreçte yaşadıkları soruların tespiti ve verilen hizmete katkı sağlaması amacıyla ihtiyaç analizi yapılması ve somut sorunların ve ihtiyaçların tespit edilmesiyle, verilen hizmetlerin geliştirilmesine yönelik plan oluşturulması amaçlanmaktadır. Proje 26 Eylül 2019 tarihinde, Suça Sürüklenen Çocuklar İçin Mağdur Hizmetlerinin Etkinliğinin Artırılması Çalıştayı gerçekleştirilmiştir.

 

Bakanlığımız ve Türkiye Barolar Birliği (TBB) tarafından Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) teknik desteğiyle ve İsveç Uluslararası Kalkınma İş birliği Ajansı (SIDA) tarafından finanse edilen “Türkiye’de Adalete Erişim için Adli Yardım Uygulamalarının Geliştirilmesine Destek Projesi” 1 Nisan 2019 tarihinde uygulanmaya başlanmış olup 1 Nisan 2023 tarihinde tamamlanmıştır.

Projede, “Türkiye’de Adalete Erişim için Adli Yardım Uygulamalarının Geliştirilmesine Destek Projesi Aşama I”in kazanımları ve sonuçları doğrultusunda, Türkiye’de adli yardım uygulamalarına yönelik daha koordineli, nitelikli ve sistematik bir yaklaşım geliştirilmesini ve adalete erişimin kolaylaştırılmasına ilişkin çalışmaların artırılması için performans yönetimi araçları ve mekanizmalarının faaliyet göstermesine ilişkin farkındalığın oluşturulması amaçlanmıştır.

Projenin hedeflenen sonuçları koordinasyon, sistem geliştirme, kapasite geliştirme ve farkındalığın artırılması başlıkları altında belirlenmiştir.  

Proje kapsamında; Antalya, Rize, Mardin, Denizli, Balıkesir, Nevşehir ve Samsun pilot iller olarak belirlenmiştir. Söz konusu illerde yer alan barolarda "Şiddet Mağduru Destek Merkezi" kurulmuş, 24 Şubat 2022 tarihinde Merkezlerin açılışı yapılmıştır. 

Merkezlerde şiddet mağduru kadınlara bu alanda eğitim almış avukatlar tarafından adli yardım hizmeti sunulması öngörülmektedir.

Ayrıca bu Merkezlerde görev yapacak avukatlara eğitimler verilmiştir.

 



Adalet, İçişleri ve Temel Haklar başlığında, Yargı ve Temel Haklar Alt Sektöründe IPA II Kapsamında Eşleştirme yöntemiyle gerçekleştirilmek üzere Mağdur Hakları Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan "Ceza Adalet Sisteminde Mağdur Haklarının Güçlendirilmesi (CEMRE) Projesi"nin amacı, adli süreçte mağdurlara ve özellikle kırılgan gruplara yönelik onarıcı adalet ve sosyal hukuk devleti ilkeleri çerçevesinde etkin, sürdürülebilir ve ulaşılabilir mağdur destek sistemi kurulmasına katkı sağlamaktır.


İspanya Krallığı ve Ülkemiz işbirliği ile yürütülmekte olan ve 20/04/2017 tarihinde başlayıp bütçesi ise 2.200.000 euro olan Projenin kapanış töreni 18 Haziran 2019 tarihinde gerçekleştirilmiştir.

Projenin yararlanıcı kurumu Adalet Bakanlığıdır. Proje kapsamında pilot adliye olarak belirlenen İstanbul Anadolu, İzmir, Samsun, Adana, Malatya, Eskişehir ve Rize Adliyeleri projenin eş yararlanıcılarıdır.

Proje kapsamında 2019-2023 tarihlerini kapsayacak şekilde Mağdur Hakları Daire Başkanlığının beş yıllık dönemde gerçekleştirmeyi hedeflediği faaliyetlerini düzenleyen stratejik planı hazırlanmıştır.

Mağdurların sahip olduğu hakları ve adli süreçte ihtiyaç hissedecekleri bilgileri bulabilecekleri Mağdur Hakları Kılavuzu hazırlanmıştır. Bu kılavuz çocuk mağdurlar için ayrı, yetişkin mağdurlar için ayrı ele alınmış ve basımı gerçekleştirilmiştir. Ayrıca mağdura temas eden kurum çalışanlarına yönelik Başkanlığımızca hazırlanan Mağdura Yaklaşım Kılavuzu Proje kapsamında güncellenmiştir.

Pilot olarak belirlenen İstanbul Anadolu, İzmir, Samsun, Adana, Malatya, Eskişehir ve Rize adliyelerinde Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri 01 Nisan 2019 tarihi itibarı ile hizmet sunumuna başlanmıştır. Kurulan bu birimlerde sosyal çalışmacı, psikolog, pedagog ve diğer görevliler aracılığıyla başta kadınlar, çocuklar, engelliler, yaşlılar gibi kırılgan gruba dahil kişiler olmak üzere suç mağdurlarına yönelik olarak etkin bilgilendirme, yönlendirme ve psiko-sosyal destek hizmetleri sunulması amaçlanmaktadır.

Mağdurlara yönelik olarak, sahip oldukları haklar ile kendilerine sunulan hizmetlere dair bilgilerin yer aldığı "www.magdur.gov.tr" internet sitesi hazırlanmıştır. Bu site, etkin bilgi sunulmasının yanı sıra, kolay erişilebilir, sade ve anlaşılır bir şekilde tasarlanmıştır.

Devam eden mevzuat çalışmaları Proje faaliyetleri kapsamında geliştirilmiş ve nihai aşamaya getirilmiştir.

Farklı kurum temsilcilerinin katılımı ve katkılarıyla hazırlanan eğitim materyalleri ile mağdur hakları alanında hizmet veren farklı kurumlardan toplam 150 temsilciye devam eden süreçte mağdurlara hizmet sunumu ile ilgili kendi kurumlarında düzenlenecek eğitimlerde görev alabilmeleri amacıyla eğitici eğitimi düzenlenmiştir. Yine aynı kapsamda kurulan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerinin işleyişi ve çalışma prensipleri ile ilgili olarak hakim, Cumhuriyet savcısı, sosyal çalışma görevlisi ve katiplerden oluşan toplam 150 kişilik bir gruba eğitim düzenlenmiştir.

Aile içi şiddet, cinsel suçlar, göçmen kaçakçılığı, malvarlığına karşı suçlar ve trafik kazaları olmak üzere söz konusu bu suçların mağdurlarına yönelik olarak bilgilendirici ve yönlendirici broşürler projenin çıktısı olarak hazırlanmıştır.

Proje çıktısı olarak gerçekleştirilen bu faaliyetler Başkanlığımız tarafından takip edilmekte ve geliştirilmektedir.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Türkiye Barolar Birliği (TBB) ve Bakanlığımız iş birliğiyle yürütülen “Kadına Yönelik Şiddet Mağdurları İçin Kamu Hizmetlerine Erişim ve Başvuru Kaynaklarının Geliştirilmesi Projesi’’ 2020 yılı Kasım ayında uygulanmaya başlamış, 2022 yılı Mayıs ayında tamamlanmıştır.
 
Proje kapsamında; belirlenen 12 pilot ile (Antalya, Kahramanmaraş, Konya, Nevşehir, Isparta, Manisa, Sakarya, Hatay, Kastamonu, Van, Trabzon, Diyarbakır) saha ziyaretleri gerçekleştirilmiş, aile içi ve kadına yönelik şiddet alanında görev yapan tedbir mahkemesi hâkimleri, aile içi ve kadına karşı şiddet suçları soruşturma bürosu savcıları, kolluk birimleri, ŞÖNİM, SHM, Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü personeli, il sağlık ve il milli eğitim müdürlüğü temsilcileri, Baro temsilcileri, başta olmak üzere ilgili tüm kurum temsilcileri ile bir araya gelinmiş, 6284 sayılı Kanunun uygulanması ve kurumlar arası iş birliğinin sağlanmasına yönelik görüş alışverişlerinde bulunulmuştur.
Söz konusu toplantıya Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı temsilcileri de katılım sağlanmıştır. 
Yine, bu Proje kapsamında ADM’lerin bilgilendirme ve yönlendirme bürosunda görevli 140 personele mağdura yaklaşım ve iletişim teknikleri ağırlıklı ve ‘’6284 sayılı Kanun ve Kanun kapsamında hizmet sunan kurum ve kuruluşlar’’ ile ‘’5395 sayılı ÇKK ve sunulan hizmetler’’ konularında eğitim programları düzenlenmiştir.
Eğitimler sonucunda hazırlanan;
-6284 sayılı Kanun ve Sunulan Hizmetler
-5395 sayılı Kanun ve Sunulan Hizmetler
-Temel İletişim Becerileri
-Mağdura Yaklaşım İlkeleri
-Bilgilendirme ve Yönlendirme
Kitapçıklarını içeren eğitim modülleri Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüklerine gönderilmiştir.
Ayrıca, STK temsilcileri ve ilgili Bakanlık temsilcilerinin bir araya geldikleri koordinasyon toplantıları yapılarak, iş birliği çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

 
Bakanlığımızın faydalanıcısı olduğu, Türkiye Barolar Birliği tarafından teklif olunan ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Ofisi tarafından yürütülen “Türkiye'de Adalete Erişim İçin Adli Yardım Uygulamalarının Geliştirilmesine Destek Projesi” ile adli yardım alanında kalitenin artırılması ve özellikle Suriyeli nüfus da dahil olmak üzere dezavantajlı gruplara yönelik adli yardım hizmeti sunan avukatların kapasitelerinin artırılmasına yönelik koordineli çalışmaların geliştirilmesi hedeflenmiştir.
01 Eylül 2015 - 01 Eylül 2018 tarihleri arasında yürütülmüş olan ve 1.797.120 $ bütçeli Proje 5 bileşenden oluşmuştur. Bunlar;
1- Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) uyarınca avukat atanması için otomasyon sisteminin geliştirilmesi,
2- Dezavantajlı gruplara adli yardım sağlayan avukatların kapasitesinin geliştirilmesi,
3- Adli yardım hizmetleri için performans değerlendirme sisteminin geliştirilmesi,
4- Adli yardım sağlayan avukatlar arasında eşgüdüm ve işbirliğinin geliştirilmesi,
5-Türkiye’nin güney sınırındaki Gaziantep, Hatay, Kilis, Şanlıurfa ve Kahramanmaraş illerinde adli yardım ihtiyaçlarının tespit edilmesi ve hizmetlerin geliştirilmesidir.
Bakanlığımız projenin 2. ve 3.bileşenlerine ortak olmakla birlikte diğer bileşenlerine de katkı vermiştir. Projenin, Adalet Bakanlığı Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından katkı sunulan 2. bileşeni kapsamında; kadın, çocuk ve gençlerin daha etkin ve kaliteli bir adli yardım hizmetinden faydalanmalarını sağlamak üzere adli yardım sisteminin güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya konularak ileride yapılacak çalışmalara örnek olarak kullanılması amacıyla Kanada ve İsveç'e çalışma ziyareti düzenlenmiş, dezavantajlı gruplara sunulan adli yardım hizmetlerinin mevcut kapasitesinin incelenmesi amacıyla pilot olan 5 baroya inceleme ziyareti düzenlenmiş, elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla yuvarlak masa toplantıları düzenlenmiş, kadın, çocuk ve gençlere yönelik sunulan adli yardım hizmetlerinin etkinliğinin geliştirilmesi amacıyla ihtiyaç analiz raporu hazırlanmış, avukatların meslek içi eğitiminde ve özellikle stajyer avukatların eğitiminde kullanılmak üzere eğitim modülleri hazırlanmıştır. Proje kapsamında ayrıca Antalya, Konya, Balıkesir, Erzurum, Samsun, İstanbul ve Şanlıurfa illerinde “Adli Yardım Ortak Sorunlar Ortak Çözümler” temalı bölgesel toplantılar düzenlenmiştir. Söz konusu bölgesel toplantılar ile hakim, Cumhuriyet savcısı, avukat, sosyal çalışma görevlisi ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri bir araya getirilerek adli yardım hizmetinin yürütülme sürecinde yaşanan sorunların tespit edilmesi ve ortak çözümler üretilmesi suretiyle başta kadın ve çocuklar olmak üzere dezavantajlı grupların daha etkin ve kaliteli bir adli yardım hizmetinden faydalanabilmelerinin sağlanması amaçlanmıştır.
Bakanlığımız ve Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UNWomen) iş birliği içerisinde yürütülen, 2022 yılı Mart ayında açılışı yapılarak, 2023 yılı Nisan ayında tamamlanan ‘‘Kadınların Adalete Erişiminin Güçlendirilmesi Projesi’’ kapsamında,
-6284 sayılı Kanun kapsamında tedbir kararı vermekle görevli tedbir mahkemesi (aile mahkemesi) hâkimleri ile aile içi ve kadına karşı şiddet suçları soruşturma bürosunda görev yapan Cumhuriyet savcılarına yönelik olarak 2022 ve 2023 yıllarında toplam 9 deneyim paylaşımı çalıştayı düzenlenmiştir.
-Çalıştaylardan elde edilen deneyimler ışığında tedbir mahkemesi (aile mahkemesi) hâkimleri ve Cumhuriyet savcılarına yönelik 6284 sayılı Kanun Uygulama Kılavuzu ile aile içi ve kadına yönelik şiddet konusunda başvuru kaynağı olması amacıyla CEDAW başta olmak üzere ulusal ve uluslararası mevzuat derlenerek "Kadına Yönelik Şiddet Mevzuat Kitapçığı" hazırlanmıştır.
-ADM’lerin kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda ihtiyaçlarının tespit edilmesi amacıyla 306 uzmanın katılımıyla 6 ihtiyaç analizi toplantısı gerçekleştirilmiştir.

-2022 yılı son çeyreğinde yerelde kadına yönelik şiddetle mücadele alanında çalışan aktörler ile Ankara, İstanbul ve İzmir illerinde bir araya gelerek kadına karşı şiddetle mücadele konusunda farkındalığın arttırılması amacıyla diyalog toplantıları gerçekleştirilmiştir.
-İyi uygulama örneği olarak belirlenen İspanya’ya eğitici ekibiyle birlikte Kasım 2022’de gerçekleştirilen çalışma ziyareti sürecinde İspanya Eşitlik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Kadına Yönelik Şiddet Başsavcılığı, İspanya Adalet Bakanlığı, Yargı Erki Genel Kurulu ve bünyesindeki Gözlemevi ve İspanyol Barolar Birliği ziyaret edilerek bilgi alınmıştır.